Stuwen bij capillaire bloedafname.
Upload 1 januari 2018.
Share on facebook
Share on twitter
Share on linkedin
Share on email
Share on print
0 stemmen
Algemene Gegevens
Auteurs
- redactie werkzaam bij omni cura ACADEMY
Autorisators
Nog geen autorisators.
Stap 1: Ask
Klinische Onzekerheid
Klinisch Scenario
Het uitvoeren van een vingerprik voor het bepalen van diverse bloedwaarden is een handeling die verpleegkundigen van de afdeling Emma Acuut (Emma Kinderziekenhuis - Amsterdamse UMC, locatie AMC) regelmatig leren aan ouders. Belangrijk element bij het geven van deze oudereducatie is éénduidigheid, zodat de continuïteit en veiligheid van zorg gewaarborgd is en er geen verwarring ontstaat bij kind en ouders. Om éénduidige informatie te geven is het protocol van het Emma Kinderziekenhuis vergeleken met het protocol dat gebruikt wordt door verschillende thuiszorgorganisaties. Uit deze vergelijking bleek dat in het ene protocol staat dat gestuwd mag worden bij de capillaire bloedafname, terwijl in het andere protocol wordt geadviseerd om dit juist niet te doen. De verpleegkundigen besluiten na te gaan wat de wetenschappelijke literatuur hierover zegt.
De onderzoeksvraag luidt: Beïnvloedt het stuwen of masseren bij een capillaire bloedafname de
laboratoriumuitslagen?
De onderzoeksvraag luidt: Beïnvloedt het stuwen of masseren bij een capillaire bloedafname de
laboratoriumuitslagen?
Beoordeling
Nog niet beoordeeld.PICO
- P: Patiënt bij wie een capillaire bloedafname wordt gedaan
- I: Capillaire bloedafname met stuwing/massage
- C: Capillaire bloedafname zonder stuwing/massage
- O:Betrouwbare laboratoriumuitslagen
Beoordeling
Nog niet beoordeeld.Vraag
Beoordeling
Nog niet beoordeeld.Stap 2: Acquire
Zoekstrategie
Search: PubMed, Cochrane, TRIP en Google Scholar naar publicaties vanaf 2007 tot november 2017.
Zoektermen: capillary blood draws, blood sampling, blood collection*, practice guideline, guideline*.
Resultaten: 1 richtlijn (1), 1 artikel met aanbevelingen² en 2 protocollen³,(4)
Stap 3: Appraise
Methodologie
Methode van onderzoek:
De WHO richtlijn(1) is beoordeeld m.b.v. de AGREE II en voldoet aan de criteria. Het onderwerp, doel en de doelgroepen zijn duidelijk beschreven. De gevolgde methodologie bij het zoeken en beoordelen van de literatuur en het verkrijgen van expert opinion staat in de bijlagen. De aanbevelingen zijn praktisch en worden volledig en helder gepresenteerd in tekst en m.b.v. illustraties. Krleza et al.² beschrijven de aanbevolen werkwijze voor de capillaire bloedafname. Zij baseren deze aanbevelingen op bestaande richtlijnen, waaronder de hierboven genoemde WHO-richtlijn. Het is echter niet duidelijk of zij gestructureerd hebben gezocht naar alle richtlijnen en hoe de procedure van richtlijn naar aanbeveling is verlopen. Het protocol van het Great Osmond Street Hospital for Children³ en van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG)(4) beschrijven helder
de werkwijze bij een capillaire bloedafname, maar geven geen bronnen.
De WHO richtlijn(1) is beoordeeld m.b.v. de AGREE II en voldoet aan de criteria. Het onderwerp, doel en de doelgroepen zijn duidelijk beschreven. De gevolgde methodologie bij het zoeken en beoordelen van de literatuur en het verkrijgen van expert opinion staat in de bijlagen. De aanbevelingen zijn praktisch en worden volledig en helder gepresenteerd in tekst en m.b.v. illustraties. Krleza et al.² beschrijven de aanbevolen werkwijze voor de capillaire bloedafname. Zij baseren deze aanbevelingen op bestaande richtlijnen, waaronder de hierboven genoemde WHO-richtlijn. Het is echter niet duidelijk of zij gestructureerd hebben gezocht naar alle richtlijnen en hoe de procedure van richtlijn naar aanbeveling is verlopen. Het protocol van het Great Osmond Street Hospital for Children³ en van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG)(4) beschrijven helder
de werkwijze bij een capillaire bloedafname, maar geven geen bronnen.
Resultaten
In de WHO richtlijn(1) is een hoofdstuk gewijd aan capillaire bloedafname. Er blijken nauwelijks klinische studies te bestaan over dit onderwerp en de aanbevelingen zijn vooral gebaseerd op de meningen van een internationale expertgroep. In de richtlijn wordt duidelijk beschreven hoe een vingerprik of hielprik moet worden uitgevoerd. Met betrekking tot het onderwerp stuwen is het advies duidelijk: een klein beetje druk kan geen kwaad, maar stuwen of masseren wordt ontraden. Ook Krleza et al.² raden het stuwen of het masseren van de vinger om de bloedstroom te verbeteren af. Zij wijzen op het gevaar van hemolyse en afwijkende bloedwaarden, doordat er intracellulair vocht wordt toegevoegd aan het bloed. Volledig in deze lijn doet het protocol van het Great Osmond Street Hospital for Children³ de aanbeveling niet te stuwen of te masseren
bij een capillaire bloedafname. In het protocol van het NHG4 staat benoemd dat een onjuiste wijze waarop de vingerprik wordt verricht, waaronder stuwen, kan zorgen voor een aanzienlijke meetfout. Zij geven een duidelijk advies: wacht tot er een druppel ontstaat, stuw niet. Wanneer de bloedcirculatie gestimuleerd moet worden, wordt aanbevolen het lichaamsdeel warm te maken of naar beneden te houden voordat de capillaire bloedafname plaatsvindt.
bij een capillaire bloedafname. In het protocol van het NHG4 staat benoemd dat een onjuiste wijze waarop de vingerprik wordt verricht, waaronder stuwen, kan zorgen voor een aanzienlijke meetfout. Zij geven een duidelijk advies: wacht tot er een druppel ontstaat, stuw niet. Wanneer de bloedcirculatie gestimuleerd moet worden, wordt aanbevolen het lichaamsdeel warm te maken of naar beneden te houden voordat de capillaire bloedafname plaatsvindt.
Stap 4: Apply
Conclusie
Er bestaan geen klinische studies die het effect van stuwen of masseren bij een capillaire bloedafname hebben onderzocht. Er bestaat echter wel een goede richtlijn, waarin een internationale groep van experts aanbevelingen heeft geformuleerd. Stuwen of masseren wordt afgeraden omdat dit hemolyse en afwijkende bloedwaarden kan veroorzaken. Alle andere gevonden literatuur is hiermee in overeenstemming.
Aanbeveling
• Stuwen of masseren bij een capillaire bloedafname wordt afgeraden omdat dit hemolyse en afwijkende bloedwaarden kan veroorzaken.
• Niveau van bewijs: D (richtlijn op basis van expert opinion)
• Niveau van bewijs: D (richtlijn op basis van expert opinion)
Stap 5: Assess
Toepassing in de praktijk.
De aanleiding voor dit onderzoek was het verschil dat verpleegkundigen ontdekten in diverse protocollen. De gevonden aanbevelingen zullen worden gebruikt om de protocollen te harmoniseren. Ook wordt de aanbevolen werkwijze bij een capillaire bloedafname onder de aandacht gebracht bij de verpleegkundigen d.m.v. klinische lessen. Hierbij zal benadrukt worden dat (wanneer nodig) de bloedcirculatie bevorderd kan worden door het lichaamsdeel te verwarmen of laag te houden, en dat stuwen of masseren moet worden vermeden.
Bronvermelding
1. WHO guidelines on drawing blood: best practices in phlebotomy. Geneva, Switzerland, 2010. Beschikbaar op: http://whqlibdoc.who.int/publications/.
2. Krleza JL, Dorotic A, Grzunov A, Maradin M. Croatian Society of Medical Biochemistry and Laboratory Medicine. Capillary blood sampling: national recommendations on behalf of the Croatian Society of Medical Biochemistry and Laboratory Medicine. Biochem Med 2015;25(3):335-358.
3. Protocol capillaire bloedafname bij pasgeborenen. Great Osmond Street Hospital for Children.
Beschikbaar op: https://www.gosh.nhs.uk/health-professionals/clinical-guidelines/blood-sampling-neonatal-capillary.
4. Protocol bloedglucose meten. Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Beschikbaar op: https://www.nhg.org downloads/protocol-bloedglucose-meten.
