Cognitieve gedragstherapie bij bipolaire stoornissen.

Upload 30 december 2011.

Let op!

Deze CAT is verouderd. Het is daarom mogelijk dat de conclusie en aanbeveling niet langer up-to-date zijn.

Help mee met het up-to-date houden van de CAT’s!

Algemene Gegevens

AuteursJosephine van der Lande en Floor de Wit

Autorisators
Nog geen autorisators.

Stap 1: Ask

AuteursJosephine van der Lande en Floor de Wit:

Autorisators: Nog geen autorisators.

Klinisch Scenario

De behandeling van bipolaire stoornis bestaat uit een combinatie van farmacotherapie, psychoeducatie, ondersteunende begeleiding, en (eventueel) gerichte psychotherapie (TAU). Cognitieve gedragstherapie (CGT) bij bipolaire stoornis wordt niet zinvol geacht binnen de zorglijn stemmingsstoornissen. Er wordt verondersteld dat CGT geen beschermend effect heeft op het uitbreken van een manische episode. Echter, steeds vaker wordt gedacht dat CGT voor een huidige depressieve episode wél effect heeft. Ook doet de vraag zich voor of CGT een beschermend effect heeft op een recidief depressieve en/of manische episode of dat CGT juist een verhoogd risico geeft op het uitbreken van een (hypo)manische episode.

PICO

P: Patiënt met bipolaire stoornis in depressieve episode met negatieve cognities
I: CGT + standaard behandeling (TAU)
C: Standaard behandeling (TAU)
O: Remissie depressieve klachten

De Vraag

Stap 2: Acquire

AuteursJosephine van der Lande en Floor de Wit:

Autorisators: Nog geen autorisators.

Zoekstrategie

Search: Pubmed, Cochrane, Trip, Embase, Cinahl en CBO Zoektermen: cognitive and bipolar disorder, cognitive therapy and bipolar disorder, cognitive behavioral therapy and bipolar disorder, psychotherapy and bipolar disorder Resultaten: 1 systematic review (SR) [1] en 1 richtlijn [2].

Stap 3: Appraise

De Methodologie

De SR (inclusief meta-analyse) van Evid1 is kritisch beoordeeld aan de hand van de Cochrane checklist. De vraagstelling is adequaat geformuleerd. De zoekactie is beperkt doordat alleen in Medline en alleen naar Engelstalige artikelen is gezocht. De selectie van de artikelen, de beoordeling van de kwaliteit en de data extracties zijn wel zorgvuldig uitgevoerd. De kenmerken van de oorspronkelijke studies zijn helder beschreven. De onderzoekers zijn adequaat omgegaan met heterogeniteit; dit wordt uitgebreid beschreven en de pooling is op een correcte manier uitgevoerd. De resultaten van de SR zijn valide en toepasbaar op de Nederlandse situatie.

De Resultaten

In de SR zijn 10 studies geïncludeerd. In de meeste onderzoeksgroepen werden effecten gemeten na 6, 12 en 18 maanden. Deze effectmeting meet (doordat de meeste episodes bij bipolaire stoornissen tussen 6-12 maanden duurt en met een periode van 3 tot 4 jaar tussen de periodes) zowel de terugval als ook het weer terugkeren van de ziekte. De analyse laat een significant voordeel zien van CGT voor patiënten met de diagnose bipolaire stoornissen. Deze effecten zijn aanwezig tijdens
behandeling en gedurende de follow-up. CGT lijkt een duidelijke positieve invloed te hebben op symptomen en op cognitief gedragsmatige, uit de ziekte voortkomende handelingen (low to medium effect). Verder is er ook een positief effect op therapietrouw (medium effect) en op kwaliteit van leven en sociale aanpassing (low to medium effect). De interventie laat geen significant effect zien op terugval of terugkeer van de stoornis en ook niet op de kosten.

Stap 4: Apply

De Conclusie

Concluderend kan gezegd worden dat zonder kostenverhoging significante verbeteringen optreden bij het toevoegen van CGT aan de standaardbehandeling. Echter het is onduidelijk of de CGT het significante verschil maakt, of het feit dat er een vorm van psychotherapie wordt start. Verder wordt in de meta-analyse niet beschreven in hoeverre de ernst van de depressie van invloed is op de resultaten.

Checklist

Nog niet beoordeeld.

De Aanbeveling

• Toevoegen van cognitieve gedragstherapie (CGT) aan de standaardbehandeling voor bipolaire stoornissen is geïndiceerd. Er zijn aanwijzingen dat dit een gunstig effect heeft op ondermeer de nabehandeling (op korte en lange termijn) en omgang met de ziekte. De invloed van de ernst van de depressie, de duur van de behandeling en andere mogelijkheden van nazorg moeten
echter verder worden onderzocht.
• Level of evidence: A1.

Checklist

Nog niet beoordeeld.

Stap 5: Assess

De Aanbeveling

Voordat overgegaan kan worden op de implementatie van de bevindingen, moeten een aantal vragen worden beantwoord. De behandelingen op de Zorglijn Stemmingsstoornissen duren in de regel niet langer dan 14 weken, maar over de duur van de CGT, staat in de meta-analyse weinig beschreven. Ook is het van belang voor de Zorglijn Stemmingsstoornissen om te weten in hoeverre de ernst van de depressie van invloed is op de resultaten.

Checklist

Nog niet beoordeeld.

Bronvermelding

1. Gregory VL Jr. Cognitive-behavioral therapy for depression in bipolar disorder: a meta-analysis. J Evid Based Soc Work Jul;7(4):269-79 2. Nolen W.A, Kupka RW, et al. Richtlijn bipolaire stoornissen,tweede herziene versie, 2008, NVVP 3. Huyser J, Schene AH, Sabbe B. Handboek depressieve stoornissen, 2008, Utrecht: De Tijdstroom 4. Balkom AJLM Van, et al. Multidisciplinaire richtlijn depressie, tweede revisie, 2010